Yeni Nesil Babalar Görev Başında: Ebeveynliğin Şekli Değişiyor

Araştırmacılar: Dr. Öğr. Üyesi Güleycan Akgöz Aktaş & Dr. Öğr. Üyesi Melisa Ebeoğlu Duman

Araştırma Türü: Nitel Araştırma

Yayın: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 68 (2025)

Çalışmanın Tamamı İçin Tıklayınız.

Baba Değil, Gerçekten Ebeveyn!

Çocuk yetiştirmek uzun zamandır “annelik” üzerinden tanımlanıyordu. Ama artık babalar da sahnede, hem de yalnızca izleyici değil, başrol oyuncusu olarak. Dr. Öğr. Üyesi Melisa Ebeoğlu Duman’ın gerçekleştirdiği bu kapsamlı nitel araştırma, günümüz babalarının çocuk bakımına ve gelişimine nasıl yaklaştıklarını, bu süreçte hangi engellerle ve motivasyonlarla karşılaştıklarını mercek altına alıyor. 25 babayla çevrim içi olarak yapılan derinlemesine görüşmelerle şekillenen bu çalışma, klişeleri sarsıyor ve “modern baba” kavramını ete kemiğe büründürüyor.

Baba Katılımı Ne Demek? Sadece Hafta Sonu Parka Götürmek mi?

Hayır. Bu çalışma gösteriyor ki baba katılımı artık çocuğu sadece gezdirmek ya da akşam eve geldiğinde başını okşamakla sınırlı değil. Yeni nesil babalar, alt değiştirmekten yemek hazırlamaya, oyun oynamaktan okul etkinliklerine katılmaya kadar birçok sorumluluğu üstleniyor. Ve en önemlisi, bunu görev bilinciyle değil; içselleştirilmiş bir ebeveynlik anlayışıyla yapıyor.

“Mutluluğu Yetiyor”: Babaların En Güçlü Motive Edicisi

Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri, babaların çocuklarıyla ilgilenme nedenlerinin başında çocuklarının mutluluğu ve gülümsemesinin gelmesi. Görüşülen hemen her baba, “Onun güldüğünü görmek her şeye değer” cümlesinin farklı versiyonlarını dile getiriyor. Yani baba olmak, artık ‘geçim sağlamak’ değil, ‘duygusal bağ kurmak’ anlamına da geliyor.

Engeller Gerçek: En Büyük Düşman “Yorgunluk”

Katılımcıların çoğu, çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmek istediklerini ama özellikle iş hayatının yoruculuğunun bunu büyük ölçüde engellediğini ifade ediyor. Özellikle özel sektör çalışanı babalar, “Akşam eve geldiğimde yorgunluktan nefes alamıyorum, ama yine de çocuğumla bir şeyler yapmaya çalışıyorum” diyerek aslında iyi niyetli ama sistemsel bir sınıra işaret ediyorlar.

Eş Desteği, Baba Katılımının Katalizörü

Araştırmanın önemli bulgularından biri de şu: Anneler, babaların çocukla ilişkisine yön veriyor. Katılımcıların çoğu, eşlerinin kendilerini teşvik ettiğini, çocuğa daha fazla zaman ayırmaları için motive ettiğini belirtiyor. Bu durum, toplumsal dönüşümde sadece erkeklerin değil, kadınların da dönüştürücü rol oynadığını ortaya koyuyor.

Doğuma Katılan Babalar: “İlk Teması Kaçırmak İstemem”

Araştırma verilerine göre, katılımcı babaların yaklaşık yarısı doğuma aktif olarak katılmış. Bu deneyimi yaşayan babalar, eşlerine destek olma isteği ve bebekle ilk bağı kurma arzusu gibi nedenlerle bu kararı aldıklarını belirtiyor. Bu, geleneksel rollerin dışına çıkan bir babalık biçiminin artık daha görünür olduğunu kanıtlıyor.

 Baba Olmak = Sorumluluk + Empati + Model Olmak

Araştırmada babalara “Baba olmak sizin için ne demek?” sorusu yöneltiliyor. Yanıtlar çok çarpıcı: “Güven vermek”, “rol model olmak”, “yanında olduğunu hissettirmek”, “birlikte öğrenmek” gibi ifadeler, artık babalığın bir otorite figürü olmaktan çok daha öteye geçtiğini gösteriyor.

Çocuklukta Ne Gördüysek, Onu Taşıyoruz

Babaların önemli bir bölümü, kendi babalarının çocukken onlara nasıl davrandığının kendi ebeveynlik tutumlarını doğrudan etkilediğini belirtiyor. Kimisi “benim babam uzaktı, ben çocuğuma daha yakın olayım istiyorum” derken, kimisi “çok güzel bir babalık gördüm, aynısını yapmaya çalışıyorum” diyor. Bu da gösteriyor ki babalık, aynı zamanda bir kuşaklararası aktarım biçimi.

Toplumun Rolü: “Erkek Adam Çocuk Bakar mı?”

Katılımcıların bir kısmı, çevresel baskıların hâlâ varlığını sürdürdüğünü söylüyor. “Erkek adam alt değiştirmez” gibi söylemler zaman zaman can sıkıcı olsa da artık bu algının yavaş yavaş kırıldığı da belirtiliyor. Çünkü modern baba, bakım veren bir figür olmayı utanılacak değil, gurur duyulacak bir sorumluluk olarak görüyor.

Ebeveynlik Paylaşıldıkça Hafifliyor

Araştırma, çocuk bakımının artık sadece annelere ait bir sorumluluk olmadığını, babaların da bu yükü paylaşmaya gönüllü olduğunu ortaya koyuyor. Ve en önemlisi: Bu paylaşım, aile içi iletişimi güçlendiriyor, çocuklara daha güvenli ve sevgi dolu bir ortam sağlıyor.

Toplumsal Politika İçin Rehber

Bu çalışma sadece bir akademik yayın değil, aynı zamanda politika yapıcılar için de önemli bir veri seti sunuyor. Babalık izni uygulamalarının yaygınlaştırılması, iş yaşamında aile dostu esnekliklerin tanınması gibi uygulamaların desteklenmesi için bilimsel bir dayanak oluşturuyor.

Son Söz: Babalık Değişiyor, Toplum da Onunla Değişiyor

Dr. Melisa Ebeoğlu Duman’ın meslektaşı Dr. Güleycan Akgöz Aktaş ile gerçekleştirdiği bu çalışma, babalığın artık pasif değil aktif bir rol olduğunu, duygusal ve fiziksel emeğin sadece annelere ait olmadığını net biçimde ortaya koyuyor. Bu sadece bir araştırma değil; toplumsal dönüşümün habercisi. Yeni nesil babalar artık çocuklarının hayatında sadece var değil, gerçekten “orada”.

Bu haber, “Babaların Gözünden Baba Katılımı ve Ebeveynlik Rolleri: Nitel Bir Çalışma” adlı bilimsel yayın temel alınarak hazırlanmıştır.